8.10.2009, 15 Uhr
John Heartfield - Fotografie als Waffe
Eine Ausstellung der Kunstsammlung der AdK im
Museum de Fundatie, Zwolle, NL
20. September 2009 bis 3. Januar 2010
Zeventig jaar na het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog en vierendertig jaar na de laatste grote expositie van zijn werk in Nederland toont Museum de Fundatie een omvangrijke selectie uit het eigenzinnige oeuvre van de Duitse kunstenaar John Heartfield. Heartfield, politiek geëngageerd kunstenaar en vlijmscherp satiricus, werd in 1891 in Berlijn geboren als Helmut Herzfeld. Hij veranderde in 1916 zijn naam in John Heartfield. Heartfield trad toe tot de Berlijnse tak van de dada-beweging en maakte kennis met de kunstenaar George Grosz. De samenwerking met Grosz leidde in 1916 tot de door hen geclaimde uitvinding van de fotomontage, het combineren van bestaande foto’s in één beeld. In de jaren twintig ontwikkelde Heartfield de fotomontage tot een uiterst effectief propagandistisch strijdmiddel. Tussen 1930 en 1938 maakte hij montages voor het communistische weekblad Arbeiter Illustrierte Zeitung (AIZ). Deze vormen het hoogtepunt van Heartfields kunstenaarschap en zijn het resultaat van een jarenlange ontwikkeling op artistiek en politiek gebied.
Foto: Ausstellungsraum, 2009, Museum de Fundatie, Zwolle NL
De expositie Fotografie als wapen laat zien hoe de beeldende kunst aan de ene kant kan functioneren als ceremoniemeester van de macht en aan de andere kant een wapen kan zijn in de strijd tegen onrecht. De strijd die Heartfield in de jaren dertig heeft gevoerd tegen het opkomend nationaal-socialisme en vóór het communisme is een verhaal van grote persoonlijke moed en een reuzentalent om datgene te verbeelden wat het voorstellingsvermogen van zijn tijdgenoten ver te boven ging. Op de tentoonstelling ligt de nadruk op de fotomontages die Heartfield maakte voor de AIZ. Daarnaast zijn er ook werken te zien uit zijn dada-periode, alsmede boekontwerpen voor Malik Verlag en – hier voor het eerst getoond! – een reeks fotomontages uit Heartfields periode als balling in Londen. De expositie is tot stand gekomen in nauwe samenwerking met de Akademie der Künste in Berlijn, waar de nalatenschap van John Heartfield wordt bewaard.